Opbouw begroting en leeswijzer

De programmabegroting 2023-2026 bestaat uit 5 delen:

1. Inleiding
2. Programma's
   1. Samenleving; dit programma omvat de thema’s: financiële bestaanszekerheid, vitaal en gezond, sociale basis
   2. Leefomgeving; dit programma omvat de thema’s: energie- en warmtetransitie, vernieuwing omgevingsbeleid, wonen, economische ontwikkeling, circulaire economie, biodiversiteit, erfgoed en landschap, inrichting en beheer openbare ruimte en mobiliteit en infra.
   3. Bestuur en organisatie; dit programma omvat de thema’s: dienstverleningsagenda, kansgelijkheid en inclusie, inwonersparticipatie, regionale samenwerking en internationale betrekkingen, vastgoedportefeuille, integrale veiligheid en professionalisering organisatie
3. Paragrafen (lokale heffingen, weerstandsvermogen en risicobeheersing, onderhoud kapitaalgoederen, financiering, bedrijfsvoering, verbonden partijen en grondbeleid). De paragraaf Bedrijfsvoering omvat de thema’s: digitale toegankelijkheid van dienstverlening aan de inwoners, ondernemers en instellingen (Digitaal Rheden), goed werkgever- en werknemerschap, samenwerking derden (opdrachtgever- en opdrachtnemer-schap), verbeteren structurele inrichting van interne (administratieve) processen en systemen, transparante en kwalitatieve sturing
4. Financiële begroting
5. Bijlagen

Inleiding

Dit onderdeel bevat zowel een beleidsmatige beschouwing op de huidige situatie als een financiële uiteenzetting op het komende jaar op hoofdlijnen.

Programma’s

Naar aanleiding van de aanbevelingen van het rekenkameronderzoek¹ naar de programmabegroting, is het traject “doorontwikkeling programmabegroting” in 2021 gestart. Het doel hiervan is om te zorgen dat de programmabegroting, en de daaropvolgende P&C documenten qua inhoud en proces beter aansluiten bij de behoefte van de Raad. Daarnaast is het doel om te zorgen dat de programmabegroting een coherent stuk wordt dat voldoende basis biedt voor de Raad om besluiten te nemen en de controlerende taak uit te voeren. Met de financiële commissie is in februari 2021 een groeipad afgesproken. Deze nieuwe opzet van deze programmabegroting is een eerste stap in dat groeipad. De komende jaren verbeteren wij continu de opzet en vorm.

De verschillende programma’s zijn dit jaar aan de hand van de afgesproken doelenboom (visie, doelen, indicatoren en resultaten) opgebouwd. Per programma zijn tevens de benodigde middelen opgenomen. Er wordt niet langer beschreven welke (gedetailleerde) activiteiten worden uitgevoerd, maar de begroting richt zich vanaf nu op wat deze activiteiten moeten opleveren (resultaten) en wat hiermee dient te worden bereikt (doelen). Hiermee wordt een duidelijke relatie gelegd met de 3 W-vragen: wat willen we bereiken? (doel); wat gaan we daarvoor doen? (resultaat) en wat mag het kosten? De doelen zijn zoveel mogelijk specifiek, concreet en meetbaar geformuleerd met behulp van indicatoren. De teksten zijn veel bondiger. Het is een gezamenlijke ambitie om enerzijds het abstractieniveau van de doelen aan te laten sluiten bij de behoefte van ons bestuur, en anderzijds resultaten specifiek en meetbaar te maken voor de verantwoording. Ook geven wij dit jaar de risico's aan op het niet behalen van de doelen. Met deze begroting hebben we daar een eerste stap in gezet.

We zijn voornemens om in een volgende stap, in de begroting 2024-2027 de door de financiële commissies in 2020 voorgestelde spelregels nog verder door te voeren:

1. Verdere vergroting van de leesbaarheid, ook voor inwoners.
2. Een nog betere relatie tussen de elementen van de 3 W-vragen en doelenboom.
3. Nog verdere verbetering van het abstractieniveau en de relaties tussen doelen, activiteiten en budgetten en toepassing van eenduidige terminologie.
4. Het per programma inzicht geven in wel- en niet-beïnvloedbare uitgaven en in de inschatting van (meerjarige) risico’s.

Bij elk programma is een inleidende visie op het programma opgenomen, waarbij er ruimte is voor achtergrond, actualiteit maar ook risico’s die voor het programma spelen. Hiermee geven we een verdere invulling van de motie "niet direct Rijk rekenen" (vastgesteld op 6 juli 2021). Elk programma wordt afgesloten de relevante verbonden partijen en totaaloverzicht van baten en lasten en eventuele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves.

Tot slot willen wij de komende jaren ook meer inzetten op het sturen op impact voor de Rhedense samenleving. De VNG-leidraad voor SDG-indicatoren (Sustainable Development Goals) zullen wij de komende jaren daarom meer in lijn brengen met onze begroting. Op naar een groenere, socialere en als dichterbij ervaren gemeente!

Paragrafen

1. Paragraaf Bedrijfsvoering; een inleidende paragraaf over de taakvelden van de afdeling bedrijfsvoering. Deze komt qua opzet overeen met de programma’s
2. Lokale heffingen; in de paragraaf lokale heffingen wordt ingegaan op de ontwikkelingen van de belastingen en heffingen en de consequenties voor onze inwoners. Daarbij wordt aandacht besteed aan de totstandkoming van de tarieven en de beleidskeuzes die daaraan ten grondslag liggen. Verder wordt inzicht gegeven in de kostendekking van een heffing.
3. Weerstandsvermogen en risicobeheersing; hierbij wordt inzicht gegeven in de financiële risico’s inclusief beheersingsmaatregelen en de mate waarin de gemeente in staat is deze financieel op te vangen.
4. Onderhoud kapitaalgoederen; in deze paragraaf wordt inzicht gegeven in het beleidskader voor de openbare ruimte en de financiële consequenties van het onderhoud van kapitaalgoederen in die openbare ruimte.
5. Financiering; deze paragraaf bevat o.a. de beleidsvoornemens ten aanzien van de financieringsportefeuille en geeft inzicht in de rentelasten, het renteresultaat en de wijze waarop rente wordt toegerekend. Daarnaast geeft het inzicht in de financieringsbehoefte van de gemeente.
6. Verbonden partijen; het doel van deze paragraaf is de Raad inzicht te verschaffen in onze beleidsmatige en financiële betrokkenheid en risico’s in private en publiekrechtelijke organisaties.
7. Grondbeleid; de paragraaf grondbeleid geeft inzicht in het grondbeleid en de doelstellingen die worden nagestreefd. Tevens wordt in deze paragraaf de financiële positie van de grondexploitatie uiteengezet. Ook wordt inzicht verschaft in de resultaatverwachting van de grondexploitatie zoals deze blijkt uit de begroting 2023 in vergelijking met de prognoses volgens de overeenkomstige paragraaf in de laatste jaarrekening.

Financiële begroting In het derde onderdeel van de programmabegroting zijn vooral de wettelijk voorgeschreven financiële overzichten opgenomen.

¹ De Programmabegroting Rheden Naar een betere sturing op de Toekomst, Onderzoek van de Rekenkamercommissie Rheden, definitief rapport, 4 mei 2020.